Palmyra en de tempel van Bacchus in Baalbek

Eigenlijk wilde ik vandaag hier mijn reis door de Arabische Golfstaten voortzetten. Maar het nieuws noodzaakte een uitstapje naar Palmyra. Niet fysiek natuurlijk want daar zitten nu de sunnitische hoofdafhakkers van de Islamitische Staat. Ik was er voor het eerst in 1983, met de bus vanuit Damascus, toen er nog nauwelijks een toerist te vinden was. Veel woestijn, indrukwekkende Romeinse resten, uitzicht op de gruwelijke gevangenis van Tadmor, zoals het nabijgelegen stadje heet, en het bescheiden hotel Zenobia, naar de opstandige lokale koningin die in het jaar 274 in gouden ketenen in Rome eindigde.

In 2010, een paar maanden voor de opstand tegen Assads regime begon, was ik er weer: er waren volop toeristenbussen, hotel Zenobia was meegegroeid en had zijn verlopen charme verloren, en in de gevangenis van Tadmor werden onverminderd gevangenen gefolterd. De vraag is of er straks nog een Palmyra is gezien de slooppraktijken van de Islamitische Staat. De gevangenis vast wél, die kan de IS mooi gebruiken om zijn gevangenen te folteren.

Heeft Bashar al-Assad Palmyra ontruimd om westerse interventie aan zijn kant af te dwingen? Ik sluit het niet uit, gezien ook zijn eerdere de facto samenwerking met de IS zodat hij met de gematigder rebellen kon afrekenen. Doel heiligt de middelen. Unesco heeft gewaarschuwd dat vernietiging van de oudheden „een enorm verlies voor de mensheid” zal betekenen, en de Franse president Hollande zei al „dat we moeten handelen”. Dergelijke uitspraken lijken mij juist een aanmoediging voor de IS de boel op te blazen, maar aan de andere kant, aanmoediging heeft die tot dusverre niet nodig gehad.

Op Twitter barstte meteen een discussie los of oudheden (of zeldzame vogels, in casu de Geronticus eremita, want die schijnt ook te worden bedreigd), misschien meer waard zijn dan mensen. Geen enkele leider heeft immers gewapenderhand een einde willen maken aan de bloedige oorlog in Syrië (ook de Arabische leiders niet die zo klagen over westerse dadeloosheid). Maar moet dan alles maar kapot of uitgeroeid zolang niemand aanstalten maakt de oorlog op de een of andere manier te beëindigen? En Palmyra is niet alleen maar een aantal stapels oude stenen, het is ook een symbool van een gedeelde geschiedenis voor de Syriërs. Die dat nu meer dan ooit nodig hebben, zou je zeggen. Ik denk overigens dat Hollande noch enig ander Palmyra gaat redden uit handen van de brekers van de kalief als puntje bij paaltje komt.

Maar de tempel van uitgerekend Bacchus in Baalbek in de Libanese Beka’a-vallei, een van de best bewaarde Romeinse tempels, loopt geen gevaar. De shi’itische extremisten van Hezbollah hebben geen moeite met antieke afgoderij. In augustus heeft er weer het jaarlijkse internationale muziekfestival plaats. Gaan we?